Steeds vaker horen we in het nieuws: congestie op het stroomnet. Maar wat betekent dit precies, en waarom hebben we er in Nederland last van en konden we dit niet zien aankomen?
Congestie is een ander woord voor opstopping of file op het stroomnet. Het gebeurt wanneer er meer stroom door een kabel moet dan deze aankan. Net als tijdens de spits een weg vol raakt met auto’s kan een kabel “vol” raken met stroom. Gelukkig duren deze “files” meestal maar kort, enkele minuten. Als de ‘file’ te lang duurt, kan de kabel overbelast raken. Het net heeft slimme beveiligingen om dit te voorkomen.
Overbelasting kan leiden tot storingen. Vergelijk het met het doorslaan van een zekering thuis als je te veel elektrische apparaten tegelijk aanzet, maar dan op veel grotere schaal. Het herstellen van zo’n storing op het net is ingewikkelder dan het vervangen van een zekering thuis en kan langer duren. Vooral als er kabels of onderdelen beschadigd zijn.
Het totale stroomverbruik in Nederland is de afgelopen jaren niet veel gestegen. Het probleem ligt in de pieken in het verbruik en de opwekking. Deze pieken ontstaan bijvoorbeeld als iedereen tegelijk thuiskomt, de elektrische auto oplaadt en kookt. Of op zonnige dagen wanneer veel zonnepanelen tegelijk stroom terugleveren. Het gaat niet om het totale verbruik, maar om de belasting van het net tijdens deze piekmomenten.
Netbeheerders waren op de hoogte van de energietransitie en de toenemende vraag naar elektriciteit. Wat wel onderschat is, is de snelheid waarmee de veranderingen zich hebben voltrokken. De overheid stimuleerde duurzame energie (zoals zonnepanelen en elektrische auto’s) waardoor de groei sneller ging dan verwacht. Ook de opkomst van nieuwe technologieën, zoals warmtepompen, zorgde voor onverwachte pieken. Daarnaast is het bouwen van nieuwe infrastructuur een langdurig proces.
Het is niet zo simpel als alleen maar meer kabels leggen. Het zou duur en niet slim zijn om het net alleen uit te breiden voor de piekmomenten, net zoals het onlogisch is om overal extra rijstroken aan te leggen bij elke file. Netbeheerders investeren wel degelijk in uitbreiding, zoals vastgelegd in de Nationale Uitvoeringsagenda. Toch groeit de vraag naar elektriciteit op veel plekken sneller dan de capaciteit kan worden uitgebreid.
In plaats van alleen maar meer kabels te leggen, kunnen we ook kijken naar manieren om de stroom slimmer te verdelen. Dit kan door:
Het gaat om de beschikbare capaciteit optimaal te benutten. Net zoals het verkeer beter geregeld kan worden door slimme oplossingen, in plaats van alleen maar extra rijstroken. Want zeg nou eerlijk, wie wil er mee betalen aan een tienbaans snelweg die een groot deel van de tijd leeg is?
Congestie op het elektriciteitsnet is een complex probleem dat om een combinatie van netuitbreiding en slimmer gebruik van het bestaande net vraagt. Door het verbruik beter te spreiden en energie lokaal op te slaan, kunnen we de pieken in de vraag verminderen en het net efficiënter benutten. Dit lukt alleen als we met z’n allen samenwerken.
